مقدمه

تا اسم “FTP” میاد، خیلی‌ها یاد روزهای اول اینترنت و سایت‌داری می‌افتن؛ زمانی که جابجایی فایل بدون FTP تقریباً غیرممکن بود. ولی الان که تکنولوژی داره مثل راننده‌های مسابقات فرمولا وان پیش می‌ره، آیا واقعاً هنوز هم باید سراغ FTP برید؟! اگه برات مهمه که فایل‌هات توی هاست امن و خوش‌خبر باشه و دنبال روشی مطمئن برای انتقال فایل هستی، این مقاله رو تا ته بخون. قراره رک و پوست‌کنده FTP رو قضاوت کنیم، نقطه‌قوت‌هاش رو بگیم، ضعف‌هاش رو لخت کنیم و بعد راه بهتر نشون‌تون بدیم!

FTP چیست و چه کاربردی دارد؟ 👨‍💻

FTP مخفف “File Transfer Protocol” یعنی پروتکل انتقال فایل، که از دیرباز برای ارسال و دریافت فایل بین کامپیوتر و سرور اینترنتی استفاده می‌شده. مدیری سایت و برنامه‌نویسی نیست که حداقل یک‌بار با نرم‌افزارهای FTP سر و کله نزده باشه.
کاربرد اصلی:

• آپلود و دانلود فایل از هاست
• ویرایش فایل‌های سایت
• بکاپ‌گیری و بازیابی اطلاعات

مزایای استفاده از FTP 😎

سرعت و راحتی

FTP به طور سنتی سرعت خوبی داره و رابط‌های متنوعی هم براش ساخته شده (از FileZilla تا CoreFTP). کار باهاش آسونه و نیاز به تسلط عجیب نداره؛ دو تا کلیک کنی، فایل رو می‌کشی و ول می‌کنی، تموم!

سازگاری با همه چیز

تقریباً هر هاست و سروری FTP رو ساپورت می‌کنه. روی ویندوز، مک، لینوکس… هیچ فرقی نمی‌کنه.
اصطلاحاً می‌گن: FTP رو پیش بنداز، هر جا که افتاد، جواب می‌ده!

دسترسی بدون محدودیت

می‌تونی هر نوع فایلی، با هر حجم و هر اسمی رو جابجا کنی. محدودیت خاصی هم نداره و فول‌اکسس به فایل‌های هاست می‌گیری.

معایب و ضعف‌های FTP 😬

ضعف امنیتی

مهم‌ترین و عجیب‌ترین ایراد: هیچ رمزنگاری نداره!
اطلاعات، حتی نام کاربری و رمز، شفاف و بدون پوشش، مثل آدم بی‌چتر زیر بارون، در مسیر اینترنت حرکت می‌کنن؛ هکرها هم کمین نشستن!

لاگین‌های ناامن

اگر کسی توی مسیر به ترافیکت دسترسی داشته باشه (مثلاً تو وای‌فای کافی‌شاپی با دلسوزی اینترنت رایگان داده)، خیلی راحت اطلاعات ورود رو کپچر و سوءاستفاده می‌کنه.

ریسک لو رفتن اطلاعات

در دنیای امروز که همه حساس شدن روی دیتا، انتقال فایل با FTP مثل اینه که کلید بانک رو بزاری روی پیشخون!

ضعف در تطبیق با الزامات امنیتی جدید

خیلی شرکت‌ها و هاستینگ‌ها استفاده از FTP رو ممنوع یا محدود کردن و روی پروتکل‌های امن‌تر تاکید دارن.

جایگزین‌های امن برای FTP 🚦

SFTP (SSH File Transfer Protocol)

همون راحتی FTP، اما همراه با زره امنیت! تبادل دیتا به طور کامل رمزنگاری میشه، اطلاعات ورود و داده‌ها امن و تو جیب تو می‌مونن.
برای هاست‌هایی که SSH فعال دارن، بهترین گزینه‌ست.

FTPS (FTP Secure)

در اصل همون FTP عادیه اما اطلاعات از تونل رمزنگاری‌شده TLS/SSL رد میشن. اکثر سرورها و کلاینت‌ها پشتیبانی می‌کنن و کار راه‌اندازه.

WebDAV

یک پروتکل محبوب و سریع برای انتقال ایمن فایل که توسط اکثر سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارها پشتیبانی میشه. جزو گزینه‌های خوب برای تیم‌هاست.

راه‌های مدرن‌تر؛ پنل‌های هاست یا ابزارهای ابری

امروزه اکثر کنترل‌پنل‌های هاستینگ مثل CPanel و DirectAdmin، فایل منیجر آنلاین با امکانات کامل دارن. حتی سرویس‌های ابری مثل Dropbox یا Google Drive هم برای بعضی کارها از FTP مناسب‌ترن.

جدول مقایسه: FTP و جایگزین‌ها

خلاصه به زبان آدمیزاد 😄

اگه تو قهوه‌خونه محله قصه “انتقال فایل” رو بگن، همه به FTP احترام می‌ذارن؛ ولی واقعیت امروز اینه که FTP دیگه لباس جدید نمی‌پوشه و در برابر دزدها برهنه‌ست! دنبال امنیت باشی، حتما برو سراغ SFTP یا FTPS، وگرنه ممکنه آب تو هاون بکوبی.

سوالات رایج کاربران

FTP هنوز تو هاستینگ‌های ایرانی پشتیبانی میشه؟
بله، بیشتر هاستینگ‌ها همچنان اجازه میدن کاربران به‌وسیله FTP به فایل‌ها دسترسی داشته باشن؛ اما به شدت توصیه می‌شه سراغ SFTP یا FTPS برید.

استفاده از FTP چه زمانی خطرناک‌تره؟
وقتی از شبکه‌های ناامن مثل وای‌فای عمومی استفاده می‌کنی، اطلاعات ورود کاملاً قابل شنود و سرقت خواهند بود؛ پس فقط در شرایط مطمئن از FTP استفاده کن.

آیا نرم‌افزارهای FTP جدید از SFTP یا FTPS پشتیبانی می‌کنن؟
بله، تقریبا همه نرم‌افزارها مثل FileZilla، WinSCP، Cyberduck و… این قابلیت رو دارن و انتخاب پروتکل هم راحته.

فرق SFTP با FTPS چیه؟
SFTP بر پایه SSH ساخته شده و رمزنگاری کامل داره؛ FTPS همون FTP معمولی اما داخل تونل رمزگذاری شده با SSL/TLS اطلاعات رو رد و بدل می‌کنه.

اگه تا حالا با FTP کار نکردم، راحت می‌تونم از جایگزین‌ها استفاده کنم؟
بله، کار با SFTP یا FTPS هیچ فرقی از لحاظ محیط و راحتی با FTP نداره؛ معمولاً فقط باید سرور و پورت رو متناسب با پروتکل درست وارد کنی.