مقدمه
وقتی صحبت از “پورت” توی دنیای شبکه میشه، منظور یک عدد خاصه که به کمکش سیستم‌عامل و برنامه‌ها می‌فهمن کدوم سرویس یا اپلیکیشن باید به یک ارتباط شبکه پاسخ بده. پورت‌ها مثل شماره واحد یک آپارتمان هستن؛ به همون اندازه که آدرس ساختمان رو لازمه بدونی، این شماره واحد هم لازمه تا بسته‌ی اطلاعاتی درست به مقصد برسه. شناخت پورت‌های کاربردی نه فقط برای متخصصان شبکه بلکه برای مدیران وبسایت، برنامه‌نویس‌ها و حتی کاربران پیشرفته لازمه، چون امنیت، سرعت و اتصال سیستم‌ها به اون وابسته است.
پورت چیست؟
پورت در شبکه یک شناسه عددیه بین ۰ تا ۶۵,۵۳۵ که به پروتکل‌های TCP یا UDP متصل میشه و وظیفه‌ی تعیین سرویس یا اپلیکیشن مقصد رو داره.
✔️ مزیت دانستن پورت‌ها
- بهینه‌سازی تنظیمات فایروال 🔐
- مانیتورینگ و عیب‌یابی سریع‌تر
- افزایش امنیت با بستن پورت‌های غیرضروری
❌ مشکلات ناآگاهی از پورت‌ها
- باز بودن درهای ناخواسته برای هکرها
- عدم تشخیص سرویس‌های غیرمجاز
- کاهش کارایی سیستم
دسته‌بندی پورت‌ها
- Well-known Ports (پورت‌های شناخته‌شده)
از ۰ تا ۱۰۲۳ — اختصاص داده شده به سرویس‌های پرکاربرد مثل HTTP (80)، HTTPS (443)، FTP (21) - Registered Ports (پورت‌های ثبت‌شده)
از ۱۰۲۴ تا ۴۹۱۵۱ — سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های خاص ثبت‌شده - Dynamic or Private Ports (پورت‌های داینامیک)
از ۴۹۱۵۲ تا ۶۵۵۳۵ — معمولاً برای ارتباطات موقت کلاینت‌ها
پورت‌های پرکاربرد TCP و UDP
| شماره پورت | پروتکل | کاربرد اصلی |
|---|---|---|
| ۲۰, ۲۱ | TCP | FTP (انتقال فایل) |
| ۲۲ | TCP | SSH (اتصال امن) |
| ۲۳ | TCP | Telnet (اتصال راه‌دور بدون رمزگذاری) |
| ۲۵ | TCP | SMTP (ارسال ایمیل) |
| ۵۳ | TCP/UDP | DNS (نام‌گذاری دامنه) |
| ۶۷, ۶۸ | UDP | DHCP (دریافت IP خودکار) |
| ۸۰ | TCP | HTTP (وب‌گردی بدون رمزگذاری) |
| ۱۱۰ | TCP | POP3 (دریافت ایمیل) |
| ۱۴۳ | TCP | IMAP (دریافت ایمیل پیشرفته) |
| ۴۴۳ | TCP | HTTPS (وب‌گردی امن) |
| ۳۳۸۹ | TCP | RDP (دسکتاپ راه‌دور ویندوز) |
مثال کاربردی
فرض کنید وارد یک سایت میشید. مرورگر شما درخواست رو روی پورت ۸۰ (HTTP) یا ۴۴۳ (HTTPS) می‌فرسته. وقتی پیام به سرور میرسه، سرور می‌دونه که باید اون رو به سرویس وب بفرسته. اگه هم از SSH برای اتصال به سرور استفاده کنید، تمام تبادل روی پورت ۲۲ انجام میشه.
تفاوت TCP و UDP در استفاده از پورت‌ها
- TCP ارتباط مطمئن و ترتیبی برقرار می‌کنه (مثل ارسال بسته با رسید تحویل).
- UDP سریع‌تره ولی بدون تضمین رسیدن دیتا (مثل صحبت در واکی‌تاکی).
جمع‌بندی جدول‌وار 📊
| نوع پورت | بازه عددی | ویژگی |
|---|---|---|
| Well-known | ۰–۱۰۲۳ | سرویس‌های اصلی و استاندارد |
| Registered | ۱۰۲۴–۴۹۱۵۱ | اپلیکیشن‌های اختصاصی |
| Dynamic | ۴۹۱۵۲–۶۵۵۳۵ | ارتباطات موقت و کلاینت‌ها |
جمع‌بندی
شناخت پورت‌های شبکه مثل داشتن نقشه یک شهر شلوغ دیجیتاله. وقتی بدونید هر بسته اطلاعاتی باید به کدوم “در” ارسال بشه، مدیریت ارتباطات شبکه، تخصیص منابع، و بستن حفره‌های امنیتی براتون مثل آب خوردن میشه. نتیجه اینکه هر ادمین شبکه یا متخصص امنیت باید با پورت‌های پرکاربرد، تفاوت TCP و UDP، و نحوه استفاده درست ازشون آشنا باشه.
📌 خلاصه به زبان آدمیزاد
پورت‌ها شماره‌هایی هستن که به کامپیوتر میگن هر بسته دیتا باید بره کجا. از ۸۰ و ۴۴۳ برای وب گرفته تا ۲۲ برای SSH، هرکدوم کار خاص خودشون رو دارن. بلد بودنشون یعنی سرعت بیشتر و امنیت بالاتر.
❓ سوالات رایج کاربران
پورت ۸۰ برای HTTP بدون رمزگذاری استفاده میشه، ولی ۴۴۳ برای HTTPS و ارتباط امن.
بله، در تنظیمات سرویس‌ها میشه پورت رو تغییر داد، ولی باید با احتیاط انجام بشه.
برای پروتکل SSH که اتصال امن به سرورها رو فراهم می‌کنه.
با ابزارهایی مثل netstat یا نرم‌افزارهای مانیتورینگ شبکه.
بیشتر بازی‌ها از UDP استفاده می‌کنند چون سرعت بیشتری دارد، ولی امنیت و اطمینان TCP را ندارد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟